Yıl:3 Dönem:2 Sayı:6/18

       

     
  KONFÜÇYÜS FELSEFESİNE AİT METİNLERDEN MÜZİK HAKKINDA NOTLAR-I*

Bütün sesler dimağdan çıkar. Dimağın çalışması dış etkenlerle olur. Dış etkiler vasıtasıyla meydana gelen hareketler ses halinde şekillendirilir. Bu seslerin birbirine etkisinden birtakım değişiklikler meydana gelir. Bu değişikliklere ton denir. Bu tonlar insanlara neşe verir.

Müzik tonların bir verimidir. Kaynağı dış şeylerin dimağa olan etkisidir. Dimağ kederle harekete geldiği zaman sesler kesin ve sönücüdür. Neşeli sesler kesin ve yavaştır. Sevinç dolu sesler, yüksek ve sonra dağılıcıdır. Hiddetli sesler, korkunç ve kabadır. Saygı taşıyan sesler, doğru ve mütevazıdır. Sevgi gösteren sesler, yumuşak ve ahenklidir. Sesin bu 6 özelliği kendiliğinden değildir. Bundan dolayı eski krallar dimağa tesir eden şeylere önem vermişlerdir. Müzik seslere bir ahenk vermek, törenler insanların amaçlarını doğru yola götürmek, cezalar ise onları fenalıklardan korumak içindir. En sonunda hepsinin gayesi birdir.

Böylece, onlar halkın düşüncelerini aynı yaptılar ve hükümetin idaresini kolaylaştırdılar. Bütün sesler dimağdan çıkar. Duygular içten geldiği zaman ses halinde kendilerini gösterirler. Bu seslerin bir sıra halinde konulmasına ton denir. Böylece dünyayı iyi bir yolda idare etmeyi gösteren sesi neşe ve sükuneti anlatır. Fena bir şekilde yönetmek tonu da hoşnutsuzluğu ve kızgınlığı anlatır.

Bütün sesler dimağdan çıkar. Müzik de onların farkları ve uygunlukları arasında bir geçittir. Sesi bilip de ahengi bilmeyenler kuşlar ve hayvanlardır. Tonu bilip de müzikten anlamayanlar insanlardır.

İnsanlara tesir eden dış etkenlerin sonu yoktur. İnsanlardaki sevgi ve nefret düzenlenmeyince insan o şeylere kendini verir, manevi prensipleri yok eder ve insanların istekleri de sona erer. Bunun içindir ki biz, asi ve yalancı kalplerle, korkunç ve fena ihtilallerle karşılaşıyoruz. Böylece kuvvetliler zayıfları eziyor. Bilenler budalaları aldatıyor.

Merasimler halkın dimağını ıslah etmişlerdir. Müzik birliği sağlar. Birlikten karşılıklı bir dostluk, ayrılıklardan da karşılıklı bir saygı meydana gelir. Müziğin hakim olduğu yerde bir yakınlık vardır ve bu yakınlık insanların duygularında birlik meydana getirir. Müzik kültürünün aynı oluşundan yüksek ve aşağı sınıflar arasında bir birlik meydana gelir. Sevilen ve sevilmeyen şeylerin gösterilmesinden değerli ve değersiz şeyler arasında bir ayrılık olduğu görülür.

Müzik içten merasim ise dıştan gelir. Müzik içten gelmekle sükuneti sağlar. Merasimler dıştan gelmekle kültürü vücuda getirir. Müzik bir eğlence için yapılırsa o zaman, hiç kimse nefret duymaz. En yüksek derecedeki müzik gök ile toprak arasında aynı ahenk vardır. Ahenk bütün varlıkların cinsini değiştirir. Bu değişmede bir fazlalık olursa her şeyde karışıklık çıkar. Müzik parçalarının üslubu farklıdır ama onların anlattıkları sevgi duyuları aynıdır. Bağlılık müziğin temelidir. Neşe ve memnuniyet ise müziğin memurlarıdır.

--------------------

* Bu yazı, Konfüçyüs felsefesine ait metinlerden, "Dünya Edebiyatından Seçmeler" başlığı altında, MEB tarafından 1998 yılında yayınlanmış, "Müzik Hakkında Notlar" adlı kitapçıktan derlenmiştir.
 

Geri Anasayfa



ANASAYFA | KÜNYE | EDEBİYAT | SİNEMA | MÜZİK | KİTAP | ARŞİV