[ Haberler -> Edebiyat Haberleri ]

Türk Edebiyatının 'Yol Haritası'

12.09.2006 - 23:19

2 bin 644 sayfalık 4 ciltten oluşan "Türk Edebiyatı Tarihi", eski Türkçe yazıtlardan Osmanlı Divan şiirine, tasavvuf edebiyatından şair biyografilerine, seyahatnamelerden halk edebiyatına, Tanzimat dönemi yazınından romanımızdaki Doğu - Batı sorunsalına, Türk romanındaki feminist söylem ve postmodern izlere, geniş bir yelpazede edebiyatımızın tarihini anlatıyor.

Çalışma, 7 editör tarafından kotarıldı: Genel Editör Prof. Talât S. Halman, Genel Editör Yardımcısı Prof. Dr. Osman Horata, üyeler ve cilt editörleri Prof. Dr. Yakup Çelik, Doç. Dr. Nurettin Demir, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Kalpaklı, Prof. Dr. Ramazan Korkmaz ve Prof. Dr. Öcal Oğuz.

Ama ekip elbette çok daha geniş. Tasarımını, alanın dünya çapındaki uzmanlarından Ersu Pekin'in üstlendiği kitabın redaksiyonunu Başkent Üniversitesi Türk Dili uzmanlarından Doç. Dr. Süer Eker ile Bilkent'ten Türk edebiyatı doktorası alan ilk öğrenci olan Beyhan Uygun Aytemiz yaptı. Kitapta yer alan makalelerin bilgi ve kaynak denetlemeleri, Bilkent Türk Edebiyatı Bölümü'nden 14 mastır ve doktora öğrencisi tarafından yapıldı.

Yazılması gerekliydi

Bu çalışma, nasıl bir ihtiyaçtan doğdu?

1950'li yıllardan 1990'lı yıllara kadar Amerikan üniversitelerinde Türk edebiyatı dersleri verdiğim ve İngilizce olarak kaleme alınmış bir Türk edebiyatı tarihi bulunmamasının sıkıntısını çektiğim için, bu konuda kapsamlı ve güvenilir bir çalışma yapılmasının gerekli olduğuna inanıyordum. Bunun hem İngilizce hem de Türkçe hazırlanmasının yararlı olacağını düşünerek bir heyet çalışması yapılmasını istedim. 1998'de Bilkent Üniversitesi'nde Türk Edebiyatı Bölümü'nü ve Merkezi'ni kurduğumuzda projeyi faaliyet listemize ekledim.

2002 sonlarında da düşüncemi Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı, divan edebiyatı hocası Prof. Dr. Mustafa İsen'le paylaştım. Kendisi projeye büyük ilgi gösterdi. Kültür ve Turizm Bakanlığı da projeyi benimsedi; biz, Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Merkezi olarak eserin hazırlanmasını üstlendik.

Ne gibi zorluklar yaşandı?

Bu tarz bir kolektif çalışma elbette büyük bir koordinasyona ihtiyaç duyuyordu. Yeni ihale yasasına göre, projenin bir takvim yılı içinde tamamlanması gerekli olduğundan vakit baskısı altında çalıştık.

Kitabın hazırlanışında yaygın anlayıştan farklı olarak popüler yönelimlerden uzak durmuşsunuz...

"Türk Edebiyatı Tarihi" bir yenilik getiriyor: Daha çok tek elden çıkmış ve belirli bir dönemle sınırlı, yüzyıllar ve şahıslar geçidi şeklindeki edebiyat tarihlerine alışkın olan Türk okuyucusu, bu eserde ilk sayfalardan itibaren farklı bir yaklaşımla karşılaşacak.

Türk edebiyatının tarihsel gelişimini, türler ve problemler çerçevesinde, ayrıntılardan uzak, analitik bir düzende ele alan bu çalışmanın, Türk edebiyatının geniş coğrafyasında gezintiye çıkacak kültürel hayatın farklı kesimleri için önemli bir yol haritası ortaya koyduğu düşüncesindeyiz. Elimizdeki eser, Türk edebiyatının bütününü bilimsel bir yaklaşımla ele alan, tamamlanmış ilk çalışma niteliğinde...

Esere katkıda bulunan isimler de ilginç...

Evet, eserdeki incelemelerden bazıları siyasal doktrin ve görüşleri çok farklı, hatta taban tabana zıt olan yazarların elinden çıktı. Eserin kendi iç tutarlılığını ve üslup birliğini sağlamak, hatalı ve gereksiz değerlendirmeleri düzeltmek için büyük bir çaba gösterdik. Fakat yazarların siyasal ve ideolojik düşüncelerine, tarih ve kültürle ilgili değer yargılarına, sözcük ve terim tercihlerine müdahale etmedik.

Önerileri bekliyoruz

"1300 yıllık bir edebi yaratıcılığı ve pek az edebiyatta görülen ölçüde büyük değişmeleri kapsayan böyle bir bilimsel çalışmada bazı hatalar ve eksiklikler olabilir. Bunların sonraki baskılarda düzeltilmesi için edebiyat tarihçilerimizin ve eleştirmenlerimizin eleştiri ve önerilerini bekliyoruz."

(Milliyet)