Geçen yıl 'Ölmeden Önce Okunması Zorunlu 40 Kitap' soruşturması yayımlayan iki aylık edebiyat dergisi NotosÖykü, 2008'in ilk sayısında yine bir soruşturmaya yer verdi.
Derginin son sayısında, bugüne kadar edebiyatımızda yapılmış en kapsamlı soruşturma olan 'Yüzyılın 40 Romancısı'nın sonuçları yer alıyor. 135 yazar, şair, eleştirmen ve sanatçının önerdiği 97 romancı arasından seçilen 40 kişilik listenin ilk üç sırasında Yaşar Kemal, Oğuz Atay ve Ahmet Hamdi Tanpınar yer aldı.
'Yüzyılın 40 Romancısı' soruşturmasında 135 seçicinin ilk üç sıraya değer gördüğü Yaşar Kemal, Oğuz Atay ve Ahmet Hamdi Tanpınar, edebiyat kamuoyunun özellikle 1980'den sonra üzerinde uzlaşmaya vardığı isimler. Yaşar Kemal, seçicilerin yüzde 86'sının, Oğuz Atay yüzde 84,4'ünün, Tanpınar ise yüzde 77,8'inin oyunu almış. İlk on romancı arasında bulunan Kemal Tahir ile Reşat Nuri Güntekin'in oy oranı yüzde 36. İlk on romancı arasında Orhan Kemal, Yusuf Atılgan, Adalet Ağaoğlu, Halit Ziya Uşaklıgil gibi yazarlar bulunuyor. İlk on romancıya bakınca, edebiyat kamuoyumuzun seçiminin niteliksel düzeyi konusunda olumlu bir gösterge ayırt edilebiliyor. Listede birbiri arasında yakınlıklar kurulabilecek yazar çiftleri var. Buna rağmen Reşat Nuri Güntekin gibi Cumhuriyet edebiyatının kurucularından birinin yanı sıra, Yusuf Atılgan, Adalet Ağaoğlu ve Orhan Pamuk gibi farklı roman anlayışlarının örneklerini veren yazarların ilk onda büyük çoğunluğun seçimiyle sıralanması, edebiyatımızın yeniliklere açıldığı şeklinde yorumlanıyor. Sabahattin Âli dışında, 1950 kuşağı ile sonra gelen dönemlerin romancılarının yanı sıra, 1980'den sonraki edebiyatımız içinden kazanılmış üç yazarın da bulunduğu bu grup, yapılan seçimin yeniye açık olduğunun bir başka göstergesi.
Listenin belirgin bir özelliği de 40 romancının büyük çoğunluğunun 1970'lerden geriye doğru uzanan kuşaklar arasından seçilmesi. En genç kuşaktan yazarların giremediği listede, 1950'den sonra doğumlu romancılardan yalnızca altı yazar var. Derginin Genel Yayın Yönetmeni Semih Gümüş, daha önce yapılmış edebiyat soruşturmalarında bu denli geniş bir seçici listesi oluşturulmadığını söylüyor. Ortaya çıkan sonucun nitelikli tartışmalara yol açabileceğini söyleyen Gümüş, aynı zamanda tarihsel bir dönem saptaması yerine geçebilecek bu sonucun, çağdaş Türk romanını sorgulayanlar için de sağlam bir temel oluşturduğunu belirtiyor. Gümüş, soruşturma ile akademik kurumlarla özel kültür kurumlarının, öğretmenlerle öğrencilerin çeşitli çalışmalarda kullanabilecekleri, çağdaş Türk edebiyatının yüzyılı içinden süzülmüş, nitelikli bir listenin ortaya çıktığını ifade ederek, "Yüzyılın 40 Romancısı listesi, edebiyatımızın bugünkü düşünsel düzeyini, ulaştığımız yazınsal anlayışı yansıttığı için, tarihsel bir yorum da taşıyacaktır ki, gelecekte geçmişe dönük çalışmalar yapacak bütün edebiyat araştırmacıları için başvurulması gerekli kaynaklar arasında bulunacaktır." diyor.
Yüzyılın 40 Romancısı listesinde Ahmet Mithat Efendi, Peyami Safa, Nahit Sırrı Örik, Halide Edip Adıvar ve Hüseyin Rahmi Gürpınar gibi usta yazarlar da var elbette. Listenin tamamı, NotosÖykü'de...
135 seçiciden bazı isimler
A. Ömer Türkeş, Abdullah Uçman, Abdülkadir Budak, Birhan Keskin, Cemil Kavukçu, Faruk Duman, Feyza Hepçilingirler, Ferit Edgü, Füsun Akatlı, Handan İnci, Hasan Ali Toptaş, Hüseyin Alemdar, İlknur Özdemir, Leyla İpekçi, Mahmut Temizyürek, Oğuz Demiralp, Onur Caymaz, Oruç Aruoba, Refik Algan, Refik Durbaş, Sadık Yalsızuçanlar, Seçkin Selvi, Selim İleri, Sema Kaygusuz, Tahir Abacı, Talat S. Halman, Yekta Kopan.
Listedeki ilk 20 isim 1. Yaşar Kemal 2. Oğuz Atay 3. A. Hamdi Tanpınar 4. Orhan Pamuk 5. Orhan Kemal 6. Adalet Ağaoğlu 7. Yusuf Atılgan 8. Halit Ziya Uşaklıgil 9. Kemal Tahir 10. R. Nuri Güntekin 11. Yakup Kadri Karaosmanoğlu 12. Hasan Ali Toptaş 13. Latife Tekin 14. Sabahattin Ali 15. Selim İleri 16. İhsan Oktay Anar 17. Tahsin Yücel 18. Sevgi Soysal 19. Bilge Karasu 20. Leyla Erbil
Listeyi nasıl değerlendirmeli? Prof. Dr. Abdullah Uçman: "Listedeki ilk beş-on yazar, Türk edebiyatının klasik haline gelmiş romancıları olarak görülebir. Halit Ziya Uşaklıgil, Yakup Kadri, Reşat Nuri tam manası ile Türk romanının kurucuları."
Selim İleri: "Bu listeler dönemden döneme değişir. Her yeni dönemin yeni bir algılayış şekli vardır. Ama bu listeler belli bir gündem oluşturur, o açıdan yararları göz ardı edilemez."
Sadık Yalsızuçanlar: "Genel olarak Türk romanında gerçeğe yakın bir fotoğrafı veriyor. Fakat bunun birtakım istisnaları var. Örneğin ilk beşe, ilk ona girmesi gereken bir Tarık Buğra var... Bunun gibi birkaç isim daha var."
Doç. Dr. Handan İnci: "Sonuçta bu seçimler görecelidir. Bu listede bazı eksiklikler olduğunu düşünüyorum; ama ana hatlarıyla Türk romanını temsil ettiği söylenebilir."
(Zaman-Ali Pektaş)
Geçen yıl 'Ölmeden Önce Okunması Zorunlu 40 Kitap' soruşturması yayımlayan iki aylık edebiyat dergisi NotosÖykü, 2008'in ilk sayısında yine bir soruşturmaya yer verdi. Derginin son sayısında, bugüne
edebiyatçılarımızın yorumuları kadar halkın da kendisini hangilerine yakın bulduğu hususu gözardı edilmemelidir.ben kamuoyunun görüşünün de alınması için internet üzerinden bir oylama yapılması görüşündeyim.böylece kim halkla daha bütünleşebilmiş belki daha iyi anlaybiliriz