[ Haberler -> Kitap Haberleri ]

Kurgusu Sürekli Değişen Roman!

26.02.2007 - 21:32

Dünyanın en büyük (ve bazılarına göre en hantal) yayınevlerinden biri olan Penguin, cüssesinden beklenmeyecek bir hamleyle okurların ve yazarların karşısına çıkmış bulunuyor: bir ortak roman projesi. Altı hafta içinde yazılacağı öngörülen bu ortak roman, bugüne kadar gördüğümüz benzer projelerden oldukça farklı, çünkü Wikipedia'nın teknik altyapısını kullanıyor. Başka bir deyişle, alt alta eklenerek uzayıp giden, birbirini tutmayan, ne dediği anlaşılmayan ve sonunda can sıkıcı olmaktan başka bir işe yaramayan metinlerin yığıldığı bir internet sitesinden söz etmiyoruz. Yazılan her şeyin, her okuyucu tarafından sonsuz kere düzeltilebildiği bir yapıdan söz ediyoruz, tıpkı ünlü internet ansiklopedisi Wikipedia'da olduğu gibi.

Penguin Yayınevi bu projeye İngiltere'deki De Montfort Üniversitesi'yle birlikte girişti. Şu satırları okuduğunuz sırada binlerce kişi, romanı okuyor, eklemeler ve değişiklikler yapıyor, yapılan değişiklikleri düzeltiyor olacak. Romanın adı Bir Milyon Penguen; katılımcıların adı hiçbir şekilde geçmiyor ve her yazar, diğer yazarların yazdıklarını değiştirebiliyor.

Burada bir ego sorunu çıkacağını öngörmek zor değil. Nitekim Wikipedia'da da 'silme savaşları' sürüp gidiyor birinin yazdığını bir başkası beğenmiyor ve ansiklopedi maddesinin eski halini yeniden yüklüyor, bunun üzerine değişikliği yapan yazar kendi yazdığını yeniden yüklüyor vs. De Montfort öğrencilerinden oluşan bir ekip, bunun olmaması için denetçilik görevini üstlendi; etik kurallara uyulmasını, yazarların birbirlerine saygılı olmasını ve kendi yazdıklarına nasıl davranılmasını istiyorlarsa başkalarının yazdıklarına da öyle yaklaşmalarını sağlamaya çalışıyorlar. İşleri zor tabii.

Guardian gazetesine demeç veren Penguin dijital yayın editörü Jeremy Ettinghausen, "Dürüst olmak gerekirse neler olacağını ve sonuçta ortaya ne çıkacağını tam olarak kestiremiyoruz," diyor; "bu proje, insanların bireysel işleriyle parlayacağı bir proje değil, hep birlikte çalışmakla ilgili bir proje."

Penguin Yayınevi bazılarınca bir tür yazınsal 'Bir Yıldız Doğuyor' programı yaratmış olmakla suçlanıyor; Penguin editörlerinden birinin altı hafta boyunca bir 'blog' tutarak yorum yapacak ve değişiklikler, farklı yönler önerecek olması da buna yol açmış olabilir. Yine de daha önceki deneyler, yönlendirme olmadığında ortaya çıkan şeyin 'çılgın yaratıcılık'tan epey uzak düştüğünü artık öğretmiş olsa gerek.

Ortak yaratım, sanatın başka dallarında o kadar da bilinmedik bir uygulama değil aslında. Pek çok klasik ressam, yaptıkları resimlerin ayrıntılarını çıraklarına çizdirirdi; bugün de bu geleneği sürdüren Damien Hirst gibi ressamlar var. Penguin'in kendi sitesinde de belirttiği gibi, yazı alanında da ortak çalışmalara özellikle senaryo yazımında rastlanıyor. Ama roman, 'iyi' bir roman bu yöntemle yazılabilir mi?

Birden fazla yazarın bir romanı birlikte yazmaları bence mümkün; söz konusu yazarlar sayıca çok kalabalık (beşten fazla) değilse, birbirleriyle iyi geçinen ve birbirlerinin işine saygı duyan insanlarsa, kendilerinden çok kitabın iyiliğini düşünüyorlarsa, yazınsal beğenileri ve biçemleri birbirine yakın ya da en azından uyumluysa ve projeye gönülden bağlılıkları varsa, mümkün. Aksi halde ortaya çıkacak sonuç, bir milyon penguen tarafından gagalanmış bir balık kadavrasından pek farklı olmayacaktır herhalde, Penguin kusura bakmasın. Yine de izlemesi ilginç bir deney bence; geçerken bakmakta fayda var. (www.amillionpenguins.com)

Cem Akaş- (Radikal Kitap)